Ramazan Bayramında emeklilere verilen bayram ikramiyesinin 4 bin liraya yükseltilmesine gelen tepkiler artıyor. 25-30 yıl çalışıp prim verdikten sonra 14.469 TL emekli maaşı ile geçinmek için hesap yapmak bile insana saçma geliyor.
1980 ve 1990’lı yıllarda çarşıda pazarda alışveriş yaparken kimin emekli olduğunu anlaşılırdı. Çünkü emekli maaşı hayat şartlarına göre geçinebilmek için makul bir maaş alıyorlardı. Halk arasında bazen emekli olanların yürüyüşü değişti diye o dönemlerde espri konusu olurdu.
2025 yılı itibari ile en düşük emekli maaşı,14.469 TL oldu.Türkiye’de 3,7 milyon emeklinin 14.469 TL maaş aldığı öğrenildi. Böylece ülkemizde emekli olanların büyük kısmı en düşük emekli maaşı ile geçinmeye çalıştıklarını görüyoruz.
Türkiye’nin emeklilik sistemi 2008 yılında yürürlüğe giren 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu ile iyice kötüleşti. Bu yasa ile benimsenen sistem sonucunda emekli aylık bağlama oranları ve güncelleme katsayıları düştü. Emekli aylıklarının hesaplanmasında milli gelirin payı iyice azaldı. Dahası aylıkların artırılmasında sadece resmi enflasyon dikkate alınmaya başlandı. Tüm bunların sonunda aylıklarda ciddi bir gerileme yaşandı. Yaşanan bu gerileme sonrasında ise aylıklara ilişkin çeşitli yamalar (tamamlama işlemi, ikramiye gibi) gündeme gelmeye başladı. Ancak bu “yamalar” da işe yaramadı. Emekli aylıkları iyice dibe vurdu ve emeklilerin yaşam koşulları kötüleşti.
Ülkemizde hem emekli olabilmek hem de emekli olarak insanca bir yaşam sürmek giderek zorlaştı. Milyonlarca emekli ve hak sahibi asgari ücretin çok altında aylık ve gelir elde edebiliyor. Bu durum ciddi bir emekli yoksulluğa neden oluyor. Binlerce emekli düşük aylıkları sebebiyle yeniden işgücü piyasasına giriyor (ya iş arıyor ya da çalışıyor). Emekli aylıkları yaşlılıkta insanca bir yaşam sürmekten uzaklaşarak adeta bir ek gelire dönüşüyor.
Her şeyde emsal gösterdiğimiz Avrupa’ya, emekli maaşı içinde Avrupa’da yaşayan emeklilerin durumuna bir göz atalım. Avrupa’da Türklerin en fazla yaşadığı Almanya’da en düşük emekli maaşı 1552 euro (61.700 TL) olarak gösterebiliriz. Bazı Avrupa ülkelerinde ortalama emekli maaşı şöyle: Lüksemburg 2734 euro (106.550 TL), Hollanda 2003 euro (79.640 TL), Belçika 1717 euro (68.250 TL), Fransa 1485 euro (59.000 TL) ve komşumuz Yunanistan 1026 euro (40.190 TL) olarak sıralayabiliriz.
Emeklilerin yaşlı nüfusunu göz önüne aldığımızda, en iyi bakmamız gereken, saygı konusunda kusur etmeceğimiz, maddi konularda sıkıntı yaşatmamız gereken büyüklerimiz olarak devletin onlara reva gördüğü 14.469 TL emekli maaşı savunulacak hiçbir tarafı yok. Çocukları büyüse dahi para veya başka bir konuda sıkıştıklarında ilk olarak evdeki büyüklere giderler. Onun için emekli olan büyüklerimizin hak ettikleri emekli maaş tutarlarına devletin bir an önce iyileştirme yapması gerekmektedir. Yaklaşan Ramazan bayramında torunlarına ve diğer çocuklara harçlık verecek büyüklerimizin, malesef aldıkları emekli maaşı ile bu geleneği sürdürmekte bile zorlandıklarını görüyoruz.
Erkan Sarıkaya
